Hoe ziet een slim parkeerbeleid voor autodelen eruit?

De publieke ruimte is beperkt, vooral in de centrumsteden. Er zijn parkeerplaatsen nodig voor auto’s, maar ook voor fietsen en bakfietsen. Bovendien wil je als lokale overheid ook ruimte vrijmaken voor pleinen en voor groen. Daarvoor zijn gedurfde beleidskeuzes nodig. Want helaas, je kan niet alle voordelen voor privéauto’s behouden én voor duurzame mobiliteit gaan.

De wortel en de stok

Autodelen helpt om ruimte vrij te maken: elke deelauto haalt drie tot tien privéauto’s van de straat, zo blijkt onder andere uit ons eigen impactrapport. Parkeerbeleid is een belangrijke sleutel om autodelen te stimuleren. Enerzijds kan je voordelen geven aan deelauto’s, maar anderzijds ga je ook de privéauto moeten raken. Door bijvoorbeeld het aantal parkeerplaatsen in straten te beperken, en mensen (meer) te laten betalen voor een bewonerskaart. We beseffen dat dit onpopulaire maatregelen zijn, maar zoals we al zeiden: je kan niet de geit en de kool sparen.

Hoe meer impact, hoe meer voordelen

Er zijn twee belangrijke incentives voor deelauto’s. De eerste is een parkeervergunning, om gratis of aan verminderd tarief te parkeren in een of meerdere parkeerzones, of in de hele stad. De tweede is een voorbehouden parkeerplaats of standplaats. In ruil voor die incentives kan je afspreken met de autodeelaanbieders dat ze je bepaalde data doorgeven over hun gebruikers en de deelwagens. Op basis daarvan kan je je beleid bijsturen.

Maar welke voordelen geef je aan wie? Eigenlijk kan je het best impactgericht werken: hoe meer impact de deelauto creëert, hoe meer voordelen je geeft. De voordelen hangen dus af van het type deelauto. Hoe ziet zo’n gedifferentieerd parkeerbeleid er dan uit?

Station-based autodelen: vaste standplaatsen

Dat type autodelen heeft per definitie nood aan vaste standplaatsen. Gebruikers willen zeker zijn dat ze de auto na de rit op die plek weer kunnen parkeren. Want het is allerminst duurzaam als deelauto’s na hun rit nog rondjes moeten rijden op zoek naar parkeerplaats: dat is extra verkeer, extra uitstoot en minder veiligheid.

En ja, zo’n vaste standplaats is een erg gegeerd voordeel. Maar het is nu eenmaal zo dat roundtrip autodelen (station-based of homezone-based) een significante impact heeft. Dat blijkt uit ons impactonderzoek: een roundtrip deelauto vervangt gemiddeld 9,5 privéauto’s, dat is de hoogste vervangratio van alle vormen van autodelen.

Free floating: gratis parkeervergunning

Per definitie hebben free floating deelauto’s geen vaste standplaats nodig. Een gratis parkeervergunning is interessant, maar dan nog moet je als gebruiker waarschijnlijk extra rijden om een parkeerplek te vinden. Een oplossing zou kunnen zijn om in elke wijk een aantal parkeerplaatsen te voorzien voor deelauto’s, van gelijk welke aanbieder. Dan kan je als gebruiker rekenen op een parkeerplek op dit of dat plein en hoef je geen rondjes te rijden.

Particulier autodelen: kijk naar de autodeelgroep of de deelauto

Bij particulier autodelen kan je de voordelen koppelen aan het aantal gebruikers. Want hoe meer gebruikers, hoe meer uitgespaarde privéauto’s, en hoe meer impact. Bijvoorbeeld:

• Als je een auto deelt met je buurman, zou je een parkeervergunning moeten krijgen voor je straat of bewonerszone.
• Als je een auto deelt met vier gezinnen, krijg je misschien een vergunning voor de verschillende wijken waar de gebruikers wonen.
• En als zo’n auto gedeeld wordt door een grote groep gezinnen, én die auto bevindt zich in een gebied met hoge parkeerdruk, kan het ook een idee zijn om een vaste standplaats te voorzien.

Zorgwekkende trend om vaste standplaatsen af te bouwen

Vandaag zien we een trend om af te stappen van de vaste standplaatsen, omdat er kritiek komt van de publieke opinie op de autodeelstandplaatsen “die altijd leeg staan”. Het feit dat de plaatsen leeg zijn, bewijst dat die deelauto’s vaak gebruikt worden, en is dus net geweldig nieuws.

Alleen: door de voordelen voor deelauto’s te beperken tot een parkeervergunning, gaan steden voorbij aan de specifieke noden van de gebruikers van de verschillende systemen. Dat zal net gebruikers afschrikken en weer doen overstappen naar een privéauto. Zoals we hierboven al vermeldden: alle aanbieders over eenzelfde kam scheren, is dus geen goed idee.

Communiceer, communiceer, communiceer

We komen bij een belangrijk punt: hoe ga je om met de weerstand van je inwoners? Ze zien dat er parkeerplaatsen vrijgehouden worden voor deelauto’s, en hebben het gevoel dat ze iets “afgepakt” worden. Terwijl ze met deelauto’s precies meer ruimte cadeau krijgen. Zet dus de winst voor de buurt in de verf.

Koppel die winst ook aan acties van de inwoners van de straat. Als bijvoorbeeld twee gezinnen hun nummerplaat inleveren, komt er één parkeerplaats vrij, die ze dan zelf mogen inrichten. Dat is het idee van Verover de straat.

Laat je in elk geval niet tegenhouden door de weerstand. Maak je keuze: wil je goed beleid voeren of wil je opnieuw schepen worden?

Praktisch: welke documenten pas je aan?

• In het parkeerreglement leg je onder andere de parkeervoordelen voor deelauto’s vast.
• In het retributiereglement leg je de tarieven van parkeerkaarten en boetes vast.
• In het aanvullend verkeersreglement wordt op het niveau van een straat vastgelegd hoe en waar de parkeermaatregel wordt ingevoerd.